جنب (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَنب (بر وزن عقل) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای پهلو، دفع و کنار کردن که حضرت علی (علیه‌السلام) در بیان ویژگی‌های راویان صادق، کنترل شهوت، نصیحت و دوری نمودن از دروغ و ... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَنب (بر وزن عقل) به معنای پهلو، دفع و کنار کردن آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «جنبه جنبا: دفعه.» و همچنین: «جنب زیدا الشی‌ء: نحّاه عنه.» راغب اصفهانی معتقد است «معانی اجتناب، جانب، تجنّب و جنابت و... همه استعاره از معنای اصلی (پهلو) است. واژه «تجنیب» هم به صورت لازم و هم به صورت متعدی آمده است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص کنترل شهوت، فرموده است: «فمن اشتاق الی الجنّة سلاعن الشهوات و من اشفق من النار اجتنب المحرمات؛ کسی که شوق بهشت داشته باشد از شهوات باز ایستد، کسی که از دوزخ بترسد، از حرام‌ها دوری کند.» امام (علیه‌السلام) در بیانی در مورد ویژگی‌های راویان صادق می‌فرماید: «حَفِظَ النَّاسِخَ فَعَمِلَ بِهِ وَ حَفِظَ الْمَنْسُوخَ فَجَنَّبَ عَنْهُ؛ او ناسخ را حفظ کرده و به آن عمل می‌کند و از منسوخ آگاه است و از آن دوری می‌گزیند.» واژه «جنّب» لازم و به معنای کنار شدن است. واژه «مجانبه» به معنای هم در جنب هم قرار گرفتن و هم از هم کنار شدن است. آن حضرت (علیه‌السلام) همچنین در مقام نصیحت فرموده است: «جانبوا الکذب فانّه مجانب للایمان؛ از دروغ کنار باشید که دروغ از ایمان کنار است.» امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر نسبت عظمت آفرینش الهی فرموده‌اند: «سُبحانَکَ ما اعْظَمَ ما نَری مِن خَلْقِکَ و ما اصْغَرَ کُلَّ عَظیمةٍ فی جَنْبِ قُدْرَتِکَ؛ ای خداوند سبحان! چه عظیم و پرشکوه است آن‌چه از آفرینش تو می‌بینیم! و چه خُرد است هر بزرگی در برابر قدرت تو.» واژه «جنب» به معنی کنار و جانب است. ۳ - تعداد کاربرداین واژه بسیار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جنب»، ص۲۳۰. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|